Cà phê - Vũ Thế Thành

[YenThuHo]

Cà phê

Vũ Thế Thành

“…Tách cà-phê ấm môi,

Mình ngồi ôn lại những phút vui trôi qua mất rồi…”

(Hai mùa mưa)

Thằng bạn ở Thụy Sĩ về chơi VN, trên đường tới Hội An, ghé quán cà phê ven đường, “Cho ly cà phê đá Sài Gòn đi bà chủ”. Cà phê mang ra, chưa nếm, y đã lắc đầu, “Không phải. Cà phê là cà phê kiểu Sài Gòn, có biết không?”. “Dạ, dạ… biết”. Dân miền Trung nhẫn nại. Cái gì cũng biết, trừ những cái không biết. Ly cà phê khác mang ra. Cũng không phải!

Cà phê nhỏ giọt. Giọt có buồn không? Mờ quá không thấy giọt, nhưng nỗi buồn thì thấy.

Tôi sống ở cái đất Sài Gòn này gần mãn kiếp, mấy tiếng cà phê Sài Gòn đã nhạt nhòa từ thưở tám hoánh nào rồi. Nay, nghe một khứa Tây da vàng, biệt xứ 40 năm (xẹt đi xẹt lại VN giỏi lắm là vài ba lần) dõng dạc: “cà phê kiểu Sài Gòn”. Thấy sốc!

Tôi không nhớ mình đã uống cà phê từ lúc nào. Chắc từ thưở biết bưng bê, uống vụng cà phê của các bậc bề trên hơi nhiều. Nhưng chỉ thèm cà phê khi thấy mấy ông khách ở quán cà phê Các chú (Tàu) đổ cà phê sữa vào đĩa, chấm bánh tiêu. Thèm cà phê hay bánh tiêu? Tôi không biết, có thể cả hai.

Nhưng vị đắng cà phê biết nếm từ lúc nào thì tôi biết chắc. Đó là những tháng ngày của năm 1972, khi bè bạn bỗng chốc xếp bút nghiên ra đi. Thằng về, thằng đi… luôn. Đóng đô ở quán cà phê nhiều hơn lớp học. Cà phê có đường hay không đường đều đắng như nhau. Vị đắng quá dư để nhận lời ủy thác, mày đưa thư này cho em… dùm tao, mà đợi tao đi rồi hãy đưa. Chết thiệt tới nơi rồi, không ngán, mà lại chết… nhát vì mấy sợi tóc dài. Thua xa bọn trẻ @ thời nay.

Cà phê ngon nhất Sài Gòn, theo cái lưỡi của tôi, ở góc đường số 4 Duy Tân. Chỉ là quán vỉa hè, không bảng hiệu, tụi tôi gọi là cà phê lá me, mà hình như ở đó chẳng có cây me nào thì phải. Hồi đó tôi học ở Đại học Khoa Học, mà mấy bà bên khoa học, nói phải tội, khô khan và nặng vía. Tôi phải vượt qua cà phê Năm Dưỡng gần trường, đến ngồi đồng ở cà phê lá me, chiều chiều ngắm mấy cô sinh viên Luật khoa, Văn khoa tha thướt. Trời ơi, nắng Sài Gòn mát rượi chứ không phải “chợt mát” như thi sĩ Nguyên Sa vã mồ hôi làm bài thơ Áo Lụa đâu.

Quẹo trái chừng vài trăm mét là đường Cường Để, con đường đẹp nhất Sài Gòn, hai bên đường là những biệt thự lâu đời, chủng viện, tu viện cổ kính với hàng cây cổ thụ cả trăm tuổi,… Lá đổ muôn chiều là con đường này, chẳng cần đợi tới mùa thu. Bây giờ nơi đây là nhà cao tầng, khu thương mại, ồn ào náo nhiệt, đi quờ quạng kẹt xe. Cả trăm cây cổ thụ bị đốn trên con đường vài trăm mét thì chẳng còn gì để nói thêm nữa. Mất hết…

Cảnh đẹp, người đẹp, cà phê không ngon sao được. Mà cà phê lá me ngon thiệt, chứ không phải tôi mù quáng cái đẹp nói bừa. Cô chủ quán không biết pha kiểu gì, pha vớ, chứ không phải pha phin, mà ly cà phê sữa đá 80 đồng ngon không thể tả. Sau này nếm thử Starbucks, Maxell House, Green Mountain,… cũng không thể bằng. Sức mạnh của dĩ vãng nặng oằn vai.

Luận về cà phê ngon dở hơi bị khó, mỗi người mỗi goût, chân lý đa dạng. Nhưng cà phê Sài Gòn chắc là luận được. Từ luận được cho đến luận hết nổi. Người ta cứ đồn cà phê Sài Gòn độn bắp, độn cau, rượu đế, mắm muối,… toàn là mấy thứ dân dã. Có lửa, có khói. Lời đồn này đúng. Cà phê Tây cũng đâu phải nguyên chất, cũng pha thứ này, trộn thứ nọ chút chút. Thích nghi văn hóa mà! Cà phê Sài Gòn không độn bắp rang làm sao có độ sánh. Xứ nóng, uống cà phê đá mà lỏng le coi sao được. Cà phê không thêm cau rang làm sao đủ đắng mà ngẫm chuyện đời. Cà phê đá làm gì có chuyện hương thơm thoang thoảng nếu không tẩm chút rượu. Rồi cũng phải mắm muối chút đỉnh cho đậm đà… Những thứ lằng nhằng này coi như là… phụ gia, chứ “chính gia” vẫn phải là cà phê rang sao cho tới tới… Bí quyết ngon dở là ở chỗ đó.

Rồi theo thời thế, mọi thứ đổi đời. Phụ gia trở thành chính gia, chính gia thành phụ gia. Đổi đời thêm cú nữa, cà phê biến luôn, chỉ còn đậu nành và hóa chất. Muốn đắng có ký ninh, hạt mắt rồng, dexamethasone. Muốn sánh có a dao, gelatin. Muốn đen có nước màu caramel. Hương cà phê thì vô vàn nhớ không hết. Muốn bọt? Đã có lauryl sulfate (tạo bọt xà phòng). Làm gì còn “cà phê kiểu Sài Gòn” hở thằng bạn Tây da vàng kia, thèm lauryl hay sao mà ngồi đó làu bàu.

Thiệt ra, cà phê Sài Gòn vẫn còn, vẫn có vẻ đẹp của riêng nó – Vẻ đẹp của ký ức.

Thấy tiếc và nhớ. Nhớ ngẩn người!

Cà phê lề đường làm gì có âm nhạc, chỉ có âm thanh đường phố, tiếng rao hàng, tiếng còi xe, và cái “mát rượi” riêng tư. Cà phê nghe nhạc phải vào quán đèn mờ, máy Akai băng cối, những bản tình ca diễm lệ, tiếng hát Lệ Thu, Khánh Ly,…Bảnh hơn thì nhạc Tây, Il est mort le soleil, Oh Mon amour,…Thời cuộc thì ca khúc da vàng, đại bác ru đêm, người chết hai lần… Bè bạn về phép (có khi chúng liều mạng “nhảy dù” cũng không chừng) lại kéo nhau ra quán nhậu. Nhậu đã rồi tới quán cà phê Chiêu- đường Cao Thắng. Ở quán nhậu thì tranh nhau nói, tới quán cà phê, chẳng thằng nào buồn nói. Cà phê và khói thuốc. Cà phê nhỏ giọt. Giọt có buồn không? Mờ quá không thấy giọt, nhưng nỗi buồn thì thấy.

Dạo sau này tôi đổ đốn khoái nhạc sến, từ khoái tới mê chỉ là gang tấc. Giác ngộ tiệm tiến qua nhiều ngõ khác nhau. Một trong những ngõ đó là nhạc kẹo kéo. Xe kẹo kéo chiều chiều đẩy ngang nhà, mở to những bản nhạc sến một thời. Chưa hát nhạc sến bao giờ, mà sao trong đầu lại hát theo. Thời gian chưa đủ nghe hết bản nhạc thì tiếng hát đã xa dần, và cái đầu lại lẩm bẩm hát tiếp, thuộc lời nhạc sến từ thưở nào chẳng hay. Cù cưa với ký ức kiểu này thì con đường tới bến giác mê cũng chẳng bao xa.

Một ngõ giác ngộ khác, khi tiếng lòng lời ca bỗng nhiên gặp nhau. Cách nay 7-8 năm gì đó, tôi ra Hà Nội có chuyện, nhân tiện ghé quê ngoại. Mẹ tôi bệnh nằm một chỗ, hớn hở dặn dò, con về phải ghé người này trước, thăm người nọ sau, nói mẹ biếu người này cái này, người kia cái kia,… Quê mẹ tôi ở làng Chử Xá, mảnh đất của Chử Đồng Tử và Tiên Dung. Nửa tiên nửa tục, nên có máu lãng tử, nhảy cóc qua đời mẹ tôi, tới tôi thành gen trội. Trước hôm đi, bè bạn kéo nhau ra Hóc Môn nhậu gà hấp hèm. Đất ven đô hồi đó còn hơi vắng, nhưng cũng đã lên vàng, chẳng vàng 4 số 9, thì cũng 9 số 4, hơi hớm văn minh đô thị đã len tới. Dàn nhạc lưu động, cũng bass treble ra trò, đến trước quán vừa bán kẹo, vừa mượn nhạc đệm karaoke chơi nhạc sống. Ca sĩ toàn mấy em pê đê, ở đâu mà ra nhiều thế! Bản Sương trắng miền quê ngoại nghe nhiều rồi, hôm đó thấy phê. “Một mai con về quê ngoại xưa, để mẹ nhắn lời thăm….” Trời ơi, giọng mấy em pê đê mà ẻo thì tận cùng sến… rện. Càng nghe càng thấm.

Đất Sài Gòn tìm đâu ra cà phê nhạc sến. Dù cà phê ở những quán deluxe không quá tệ như cà phê đậu nành, nhưng chắc chắn không phải là “cà phê Sài Gòn”. Cà phê gì mà đen thui đặc sệt, chỉ là một thứ cà phê bá đạo có bản quyền. Nhạc thì ầm ầm DJ uốn éo, khổ cho cái đầu già cổ lỗ sĩ. Cũng có quán chơi nhạc trữ tình, nhạc của một thời, nhưng nhìn cách bài trí của quán, tôi đã cảm thấy kiểu “một thời” đó là cái mà mình muốn quên. Như lúc này, tôi không còn muốn nghe ca khúc da vàng nữa. Nghe mà ngượng, thì nghe làm gì? Trên đời đâu có gì hoàn hảo, chỉ có thể chọn giữa cái xấu hoặc cái ít xấu hơn. Không chọn lựa chẳng khác nào gián tiếp chọn cái xấu hơn.

Vài năm trở lại đây, mỗi lần từ Đà Lạt về Sài Gòn, tôi vẫn hay ghé xe cà phê đường Nguyễn Minh Chiếu, chỉ là cà phê vỉa hè trong hẻm. Ly cà phê đá 6.000 đồng, mấy năm rồi giá không đổi, giá đậu nành chưa lên, thì cà phê đâu cần lên giá. Đằng nào cũng chẳng tìm đâu ra hương vị cà phê Sài Gòn xưa, thì cà phê ở đâu cũng thế thôi.

Tôi vào quán cà phê vỉa hè đó chỉ để nghe nhạc sến, chẳng phải đến từ dàn Onkyo loa Bose, mà từ cái máy cassette nhỏ xíu rù rì trong hẻm. Ngồi cả giờ đồng hồ, đến khi rời quán mà ly cà phê vẫn còn quá nửa, đá tan loãng hết rồi. Dĩ vãng vay mượn cà phê, để cái vẻ bụi bặm của quán, và nhạc sến đưa tôi về ký ức. Tiếng đại bác không còn ru đêm nữa, nó dội ngược vào lòng. Nhiều bản nhạc từ hồi xửa hồi xưa, giờ nghe lại, rồi lẩm nhẩm hát theo mà chạnh lòng,

” Tiếng còi đêm lướt mau,

Đoàn tàu đi về mãi, mà bạn thân tôi nơi đâu….”

Thấy tiếc và nhớ. Nhớ ngẩn người!

Vũ Thế Thành

[HongNhung]

:caphe: Bắt chước:

Mùa hè năm đó..., bọn này một nhóm khoảng 5, đứa, toàn là female, kéo nhau đi Bảo Lộc, ra nhà Kim Dung chơi. Nghe đồn ...rằng thì là... Bảo Lộc nổi tiếng về cà phê và trà bèn kéo nhau đi thử, không cần hỏi thổ địa để được... chỉ bảo thêm....!

Vì còn đang là SV nên không dám vô quán mà ngồi ở các xe đẩy ngoài đường... Một người trong bọn dõng dạc, ra vẻ dân sành điệu, order dùm cho cả group: "Cho 5 cái cà phê đá!"

Cô chủ quán tủm tỉm cười rồi hỏi lại: " Bộ mấy chị ở Sài Gòn mới ra hả?!"

QUÊ!!!...NHỚ ĐỜI ...!!!

:coffee:

[KimDung]

Ở Bảo Lộc người ta uống "tách cà phê ấm môi" mà các bạn của KD lại muốn "cốc cà phê rét môi" thì quê ... là phải rồi. Bảo Lộc ngày đó điện bữa đực bữa cái, hôm nào có đá banh thì phải đứng xếp hàng chờ sạc bình về mới có tivi để xem, nhưng ngày đó không có vụ cá độ như bây giờ. Do không có điện nên đá lạnh cũng hiếm lắm, nhà máy nước đá (bây giờ là tiệm trà Trâm Anh) không đủ cung cấp, phải chở đá từ Phương Lâm về.

Khi ở Bảo Lộc thì các bạn thích uống cà phê đá, còn khi lên Đà Lạt lại ăn chè Ỷ, Chí Mè Phủ (chè mè đen cùa Tàu) các bạn có hỏi nước cốt dừa không vậy HN?

Những kỷ niệm vui, khi nào HN về VN nhớ ghé nhà KD nhé. Em KD sẽ dắt đi uống cà phê sữa đá, bây giờ thì có đủ thứ hết rồi. Không uống ở quán, ở vệ đường thì uống ở nhà cũng có đủ đá. HN về VN chơi rồi mua vé qua Úc sẽ rẻ hơn, D rủ ML, ML nói thế. Qua Úc nha, chị em KD sẽ chở đi chơi khắp Sydney.

KimDung

[HongNhung]

:shocked2:Trời đất!... Vậy mà tớ tưởng là vì BL lạnh nên bà con không uống cà phê đá, ai dè vì ...hiếm đá!

Lại thêm một bài học ....!:thank3:

[KimDung]

HN ơi có cả hai lý do, từ Trung Thu cho tới Tết, chẳng ai đụng tới cục đá. Vào các tháng hè (6, 7, 8), mấy người bán nước mía, cá rem mới có khách nhiều. Nhưng đặc biệt ở B-Lộc không ai uống trà đá đâu, mùa nào cũng vậy.

KDung

[KimVan]

Hồi xưa mà chắc tới bây giờ ở VN ít người uống cà phê ở nhà lắm, chỉ có anh nào thích lắm mới mua cà phê về nhà để mời bạn bè. Thường thì những người ở nhà chỉ uống nước trà hay nước lạnh. Nước trà ở các tiệm VN hồi xưa không tính tiền nhưng ra đến tiệm thì phải uống cà phê cho có vẻ bảnh bao. Có lẽ khi uống cà phê sẽ làm cho người ta bớt buồn ngủ, tỉnh táo nên nhiều người thích, nhiều khi mấy ông ngâm nhi một ly cà phê đến mấy tiếng đồng hồ. Rãnh ghê nhe !

Tôi hồi xưa cũng uống cà phê ké của bậc bề trên vào mỗi buổi sáng khi thức dậy phụ mẹ dọn hàng. Uống thường rồi cũng cảm thấy thơm ngon, mùi cà phê hơi đăng đắng và ngòn ngọt. Ở VN nhiều khi họ còn để vô một chút bơ để cà phê có mùi thơm hơn. Ở bên này cà phê nhiều lắm, tha hồ uống. Có người uống cà phê thay nước. Tôi cũng thích lắm nhưng bây giờ nhiều khi pha cà phê mà quên uống, chắc tại nó không ngon như ngày xưa. Uống cà phê bây giờ không biết là mình đang uống nước gì, gạo rang, bắp rang, đậu rang hay nước đường. Không còn mùi thơm của cà phê vớ hay cà phê phin như ngày xưa nên mình cũng không tha thiết nữa mặc dầu khá ghiền. Ra phố đi mỏi chân, dừng lại tiệm uống một ly cà phê mà thấy dở quá, chắc cũng nhiều người chê. Chủ tiệm để một ít cà phê nguyên hột trên nắp, rót cả chục ly nhưng thấy mấy hột cà phê vẫn còn nguyên, hóa ra họ chỉ chưng mấy hột cà phê đó để làm kiểng thôi. Ngoài đường nếu không uống cà phê không biết nên uống gì? Hay uống nước trà pha với XO cho ấm lòng khi thưởng thức một chút đắng cay và mùi thơm của rượu.

Theo tôi, muốn uống cà phê ngon phải cà phê còn nguyên hột về xay ra và tự pha lấy, phải không các bạn. Còn tất cả các loại cà phê bột đều đã được chế biến ít nhiều tủy theo giá cả. Thời buổi hiện đại, món gì cũng phải chế biến một chút miễn trông giông giống là được.

[KimDung]

Ở Bảo Lộc và Đà Lạt KD chỉ thấy người ta pha cà phê trong cái phin (filter) đặt lên cái tách cho nhỏ tỏng tẻng từng giọt một, thấy sốt cả ruột. Bảo Lộc có quán Duyên thường chỉ có khách vào buổi tối, có một hôm bạn KD là con chủ quán rủ D lên bán phụ với nó buổi tối, mẹ cho đi, hôm sau bố đi hành quân về biết, bố cấm chỉ, đe chặt giò. Nếu bố không cấm D cũng chẳng đi nữa vì mùi cà phê quyện với mùi khói thuốc dày đặc nhức đầu lắm chịu không nổi. Ở Đà Lạt, chiều chiều chị em tản bộ từ đường Bá Đa Lộc đến nhà thờ Con Gà, lúc về ngang qua khách sạn De Lux ghé vô mua bánh ngọt là phải dội ra liền. Trong khu vực bán cà phê tiếng khua lách cách thỉnh thoảng trồi lên trong màn khói tù mù gần như không trông thấy người. Cái mùi quen quen ở quán Duyên trở về mà còn nặng hơn nữa vì Đà Lạt có nhiều du khách hơn. Đi trong màn sương mù của núi rừng cao nguyên, thỉnh thoảng gió nhẹ lướt qua làm rùng mình, như nhắc bảo phải hít thở sâu vào. Quà của núi rừng cao nguyên ta mang đến tặng cho đó, mùi thơm nhựa thông thoát ra từ lá từ cây làm KD thấy dễ chịu hơn nhiều so với mùi cà phê quyện với khói thuốc lá.

Nhà KD sản xuất cà phê mà không có ai nghiền hết, bố KD chỉ thích rượu thôi, còn tụi D thì uống nước giếng. Ai đã có lần uống nước giếng Bảo Lộc sẽ không bao giờ quên được vì nó mát mát nhè nhẹ, nó ngọt ngọt dìu dịu, êm ái như làn da con nít. Có đi thăm nhiều miền mới biết giòng nước Bảo Lộc êm ái dường nào? Lúc này KD mới biết lý do người dân các tỉnh khác, nhất là ở vùng biển thích trà, cà phê. KD có lần ra Nha Trang không uống được nước ở đó và phải uống nước dừa hay uống cà phê vớ. Cà phê vớ không đậm như cà phê phin nên uống không bị nhức đầu và buồn ngủ. Ở BL không có cà phê vớ.

KD cũng đã từng được nghe kể chuyện uống cà phê ké của bậc bề trên, KD thì chưa từng có cơ hội. KD có cô bạn quê ở Nha Trang kể là sáng, trưa, chiều, ngày 3 cữ được mẹ sai đi mua cà phê đá thì thích lắm. Khi đi cô mang theo cái ca méo, cái ca này ở tuổi mình ai cũng biết, nó méo như hình qủa thận, làm bằng stainless steel, có người gọi là ca Mỹ. Mua đầy ca, cô còn xin thêm một cục đá gói vào vạt áo. Một tay nắm ca nước, tay kia nắm cục đá và còn đỡ ca nước làm vạt áo thốc lên hở cả mảng bụng. Đi từ từ, rón rén, thỉnh thoảng gió lại lùa vào làm mát bụng, lâu lâu dừng lại làm một ngụm mát cả họng. Cứ thế mà thử khi ca cà phê vơi gần một nửa, cô dừng lại ở một chỗ khuất nào đó, đặt ca xuống đất rồi ngồi xuống gỡ cục đá ra khỏi vạt áo. Cô từ từ thả cục đá vào ca, cẩn thận không để giọt nào văng ra ngoài rồi áp ca nước vào bụng cho ướt cả mảng áo, cố ý làm loang chỗ ướt của cục đá. Cô bảo ăn vụng an toàn sao mà ngon thế. Về đến nhà, mẹ cho mỗi đứa húp một ngụm, mình cũng được thêm một ngụm nữa, sao mà sung sướng thế. Bây giờ kể lại cho mẹ nghe, mẹ nói mẹ biết chứ tại ngày đó đông con mẹ không giàu nên tụi con mới ăn vụng, mẹ biết thế nên mỗi ngày cứ sai một đứa đi mua, mẹ con cười trừ.

Kidney cup

Ngày xưa bố D bán cà phê cho mấy tiệm ở SG, cứ tới mùa cà phê chín bố đốn luôn mấy cành già đem cho tiệm họ chưng làm cảnh, người SG được nhìn thấy cây, trái cà phê thì thích lắm. Nghe KV chế món trà XO, KD mong có ngày đến thăm nước Đức sẽ tìm cho ra quán cà phê hiên nhà "MÂY HOÀNG HÔN ", trong có bà chủ "KIM VÂN" để được thưởng thức cà phê XO hay XO cà phê chắc là đậm đà lắm.

Thân ái

KimDung

[Hung Nguyen]

Những tháng cuối năm 1975, sinh hoạt của một thành phố náo nhiệt như ngưng đọng hẳn lại, ai cũng âu lo vì không biết những gì sẽ xảy ra sau cuộc 'biển dâu'. Sinh viên của nhiều trường đại học, các cậu ấm, cô chiêu có nhà ở cư xá Lữ Gia, cư xá Bắc Hải, rủ nhau đi làm 'kinh tế' bằng cách bán cà phê vỉa hè vì trường còn đóng cửa và không biết phải làm gì cho hết ngày. Đây cũng là cái cớ để bạn bè có chỗ gặp gỡ, chuyện vãn và điểm danh xem thử ai còn, ai mất. Dường như họ có chung một cảm giác là cuộc sống sẽ không còn ung dung như trước đây nữa khi mà các trụ cột gia đình đã vắng bóng vì những lý do khác nhau. Quán mọc nhiều quanh đại học Luật Khoa và dọc theo những con đường phủ đầy lá me xanh kế cận. Các ông, bà chủ mới tinh, với số vốn ít ỏi vừa xin được của gia đình, chỉ có vài cái bàn, ghế gỗ, phin lọc, cà phê, đường, sữa, ly, tách, thuốc lá và máy cassette cũ gởi nhờ trong những biệt thư kín cổng, cao tường đã vắng chủ. Mỗi sáng các bạn đạp xe đến đó để bày hàng, để nhìn thấy nhau, để nhắc nhớ đến một thuở 'vàng son' đã qua và cũng để luận bàn về một tương lai bất định. Rất buồn là những phố cà phê này không tồn tại lâu dài vì số người 'ghi sổ' quá nhiều, vì cuộc sống đã dần dần khó khăn hơn nên vắng khách và cuối cùng các chủ quán, một số trở lại với trường lớp, những người khác rời thành phố để đi đến những nơi chốn khác nhau ... rất xa !!!

[KimVan]

Món nước trà pha rượu của KV mở quán cafe được rồi phải không KD ?

KV mời khi nào Gia đình KD tới Đức thì ghé KV , không những thưởng thức món trà XO mà còn du du ngoạn vài tỉnh lớn nhiều khách du lịch của Đức.

[KhangPham]

Đời sinh viên thời chúng ta không thể quên được những kỷ niệm café vỉa hè!

Café ngã tư Thủ Đức là khó quên nhất. Cảm ơn các bạn đã chia sẻ.

Khang, 72KNN

Toronto, Canada