Tweet
BẠN TÔI
Hồi còn học phổ thông tại Đà nẵng,bọn trẻ chúng tôi thường có thói quen lân la các lớp khác và thường tìm những người bạn đồng hội đồng thuyền để kết bạn thành nhóm cùng nhau vì vào thời đó (sau bảy lăm) các trường học sự khác biệt khá rõ giữa cách sống,cách suy nghĩ và nhất là về cách cư xử của học sinh người Bắc và học sinh miền Nam,tệ hại hơn nữa là những sự thiên vị giữa hai thành phần khiến học sinh miền Nam chúng tôi tự dưng thân nhau và kết nhóm với nhau như một lẽ tự nhiên,từ trong sâu thẳm những đứa trẻ cùng có một vị trí xuất thân khá giả hoặc gia đình thuộc thành phần trí thức cũ đều sống rất lặng lẽ và thường tìm cách bảo bọc hoặc bao che cho nhau.
Trong nhóm mấy anh em tụi tôi,khá giả nhất vẫn là Bảo vì ba mẹ là bác sĩ lưu dung (được giữ lại làm việc) nhưng do tay nghề giỏi nên vẫn được trọng dụng và cán bộ nhờ vả cầu cạnh ,Bảo có một tuổi trẻ đầy đủ và thuận lợi mọi chuyện cả đến khi lấy được bằng bác sĩ và lập gia đình .Tệ nhất trong nhóm là trường hợp của Thao,với hoàn cảnh thật đáng thương khi cha là sĩ quan mất trong một trại cải tạo,còn mẹ dù xuất thân danh giá nhưng đã kiệt quệ vì gia sản cứ phải bán dần để thăm nuôi cho Chồng và để cho con cái đang tuổi ăn học được mát mặt với bạn bè chung quanh,Bà đã tất tả ngược xuôi,xoay xở đủ chuyện để con cái có được bữa ăn tươm tất và được học hành theo với chúng bạn.Một vài lần ghé nhà chơi,tôi cũng đã ở lại dùng cơm và rất thán phục tài nghệ nấu ăn của những phụ nữ Huế,bữa ăn đạm bạc chỉ có mắm ruốc,rau luộc, ít con cá cơm lèo lè...,qua tay Bà đã được chế biến đủ năm món và hầu như trong tất cả các bữa ăn khác mà tôi được ăn ké, bữa ăn nào cũng sắp xếp ít nhất là năm món,dù nguyên liệu để chế biến cũng chỉ là dưa,muối....
Khi người ta sống trong cảnh bần hàn và thiếu thốn,người ta thường dễ gần gũi và yêu thương nhau.Tuần nào cũng vậy, cứ sau giờ tan lễ chiều (Thao và một vài người bạn là dân công giáo,đạo gốc) chúng tôi thường tụ tập và cùng lang thang,khi thì đạp xe leo núi non nước,khi thì khám phá xóm tre ở bàu Thạc gián,lúc thì ra cồn Thanh Bình đá banh hoặc cào nghêu,tắm biển…tuổi trẻ mơ mộng và vô tư đã kéo chúng tôi qua hết những ngày tháng thanh bình ở cái thành phố hiền hòa miền Trung tựa lưng vào dãy Trường sơn với đèo Hải vân bốn mùa chìm trong sương khói và duỗi chân ra Thái bình dương, với bán đảo Sơn chà từng là chứng nhân của lịch sử Việt nam hào hùng , đã bao lần dõi theo dấu giày của từng đoàn quân viễn chinh Y pha nho,Tây ban nha, rồi đến Pháp,Mỹ… từng đặt chân rồi cuốn gót bên cảng biển Tiên sa xanh ngắt, bốn mùa sóng vỗ và còn đây dấu tích thành Điện hải đã làm nên uy danh của nghĩa quân Nguyễn tri Phương soi bóng xuống ráng chiều của sông Hàn êm đềm đang xuôi dòng ra biển.Đà nẵng quê tôi đó...!
Rồi thì chúng tôi cũng tốt nghiệp được phổ thông (tú tài cũ),bạn bè trong nhóm tan tác như bầy chim vỡ tổ,đưa đi bộ đội,vài đứa vào đại hoc,vài đứa thì tìm đường đi trung cấp để lánh nạn vì lí lich thuộc nhóm X,Y,Z…nên khó mà tranh cạnh được với đám con ông cháu cha thuộc diện được ưu đãi,Thao với lý lịch cha chết trong trại cải tạo,anh trai mất tích vì vượt biên nên tương lai cũng chẳng lấy gì sáng sủa.Nghe nói mấy mẹ con dắt díu vào nam mấy năm ,lây lất chẳng ra gì rồi cũng trở về lại quê mẹ,mãnh đất Quảng bình vốn đã hoang tàn trong chiến tranh,giờ lại càng tan hoang xơ xác và tình người lại càng xác xơ khốn khó… vì cái nghèo đeo đuổi mà Phạm Duy đã lấy hết nước mắt bao người trong bản nhạc Quê nghèo.(viết trên đường vô Quảng bình vào năm 46)
Ra trường ,tôi nhận nhiệm sở ở Công ty dâu tằm tơ Đà nẵng và làm việc ở phòng Kỹ thuật,công việc quá nhàm chán và rãnh rỗi nhưng phải thường xuyên đến các trạm nông nghiệp của các huyện để trực báo và thu thập số liệu cho lãnh đạo đi họp báo cáo ở Tỉnh vào đầu tháng nên hấu như vùng quê nào ở Quảng nam cũng có dấu bánh xe đạp tôi đi qua.Từ Quế sơn,Điện bàn,Đại lộc đến Duy xuyên… hàng tuần vì không có đủ tiền để tiêu và vì cũng chẳng có phương tiện nào khác nên với sức thanh niên,tôi lại đạp xe rong ruỗi hàng trăm cây số để lấy một mớ số liệu mà chẳng ai xác tín được,đem về xào nấu rồi báo cáo cho xếp mà tôi biết chắc là xếp vừa nhận báo cáo ,vừa “chế biến” thêm cho phù hợp.Cuộc sống cứ thế trôi đi và tôi vẫn cứ làm những công việc tào lao và buồn tẻ,có đôi lúc cũng chạnh lòng nhưng chẳng biết làm gì và cũng chẳng biết phải thay đổi như thế nào cho hợp lý.Anh em trong nhóm ,vài đứa ra trường đi xa nhưng cũng có vài đứa về Đà nẵng nhưng có gặp lại thì hoàn cảnh cũng đã khác nhau,gia đình Thao cũng vô lại Đà nẵng sống và Thao cũng đã trở thành một anh công nhân cơ khí mạnh mẽ và bỏ quên cái ước mơ trở thành thầy giáo dù ngày xưa Thao hoc rất giỏi và có nhiều mơ ước xa vời mà an hem chúng tôi đôi lúc chẳng dám nói ra…rốt cuộc chỉ còn lại tôi và Thao là thỉnh thoảng còn qua lại,cà phê cà pháo… và dập tắt gần hết những những ước mơ hồi trai trẻ…
Một buổi chiều,sau giờ làm việc, chúng tôi ra bãi biển Thanh Bình và quần nhau với trái bóng cho đến lúc vã mồ hôi,anh em chúng tôi nằm ngữa mặt lên trời nghĩ mệt,trong tiếng sóng ầm ì và trong tiếng gió lùa,tôi nghe Thao kể về hương vị của cái hôn đầu đời mà tối qua Thao vừa nằm mơ và có được nụ hôn tỏ tình với cô bạn gái,qua giọng nói đứt quãng và ánh mắt mơ màng của Thao,tôi nghe thấy một sự ngây ngất măng tơ và hạnh phúc bất tận của một tâm hồn thanh niên trong sáng.
Một tuần đi công tác,vừa về đến nhà tôi nhận đươc tin nhắn của mạ Thao cần gặp,chảng biết lành hay dữ mà dữ thì chắc là nhiều,tôi đạp xe đến nhà Thao,đón tôi là ánh mắt lo lắng của mấy người chị và tia nhìn đăm chiêu của mẹ thao.Bà cho biết sau hôm đá bóng ở biển về,tối đó Thao sốt cao và nằm vui không ăn uống,khoảng hai ngày sau thì không nói năng gì được,phải đưa đến bệnh viện,ở đó Thao được truyền dịch và được Bảo (bay giờ là bác sĩ )theo dõi chăm sóc…vào bệnh viện thăm Thao ,tôi gặp Bảo và được biết các bác sĩ đã hội chẩn mà không tìm ra được kết quả,phần Thao thì đã cứng hết tay chân và đã nằm liệt giường,đôi mắt vô thần nhìn lên trần nhà trông mà thắt cả lòng.
Chúng tôi cứ thế,thỉnh thoảng ghé vào bênh viện thăm và chỉ nhận được ánh nhìn câm lặng và cam chịu của những người thân trong gia đình,tôi nhìn vào đôi mắt ráo hoảnh của Thao và cảm thấy sự sống dường như đang từ bỏ ra đi khỏi bạn,một sự thương cảm chợt bừng lên và chợt hiện lên trong tôi ánh mắt cùng sự mơ màng khi kể về nụ hôn huyễn mộng.
Đúng ba tháng sau ngày nằm liệt giường liệt chiếu,Thao ra đi sau một giờ đồng hồ chợt ré vang trên trong bệnh viện.Đi công tác về,tôi ghé đến nhà Thao,trong cái nhá nhem của một buổi chiều nóng bức ngột ngạt ngày gió Lào ở Đà nẵng,bạn tôi nẳm đó thanh thản, trong tiếng khóc than van của mẹ và chị,trong cái trống huơ trống hoát của một căn nhà tuềnh toàng vá đã thiếu vắng những đồ đạt dần đội nón ra đi theo với căn bệnh khó hiểu đã mang bạn tôi ra khỏi thế giới vốn đã quá thiếu vắng niềm vui và tình người này rồi.
Buổi sáng đưa Thao lên nghĩa địa Gò cà,trời tối đen và gió mưa rầu rĩ,sáu giờ sáng xe tang ngừng ở nhà thờ để làm lễ và đón cha xứ đi theo,trời buồn và người buồn.Chỉ có một chiếc xe ca đưa mấy bạn bè người thân và một chiếc xe chở quan tài đưa Thao và chị em trong nhà đưa tiễn.Chiếc xe đưa tang cũng phải chạy bẳng than và thỉnh thoảng anh phụ xe phải nhảy xuống cời những bột tro làm bít lỗ xă hơi, chỉ may mắn chiếc xe đưa quan là còn có xăng để sử dụng,ì ạch mãi rồi chúng tôi cũng vào được tới huyệt,chiếc hố đào nông choèn chỉ đào sâu đủ ba phần tư chiều cao của chiếc quan tài do chiều qua mẹ của Thao quên đưa tiền bồi dưỡng cho mấy bác phu đào dù đã được nhắc và do sự đuễnh đoãng của mấy gã bạn bè,trông thật thê lương và ngao ngán. Tôi va Hiệp,một người bạn trong nhóm,xắn quần xắn áo,lội xuống huyệt mộ,may mà nhặt được chiếc nón lính sắt rỉ rét ở gần đó (hay là của Ba Thao dẫn lối?),nên hai đứa hì hụi vừa đào vừa tác nước và cào đá dưới huyệt hơn hai mươi phút mới đủ sâu để đặt quan tài.Loáng thoáng trong tiếng giảng của Cha là tiếng khóc tiếng than vãn của người thân dường như không còn đủ sức vì quá khô cạn nước mắt giữa cuộc sống vốn đã ngột ngạt và nhọc nhằn này.Thao về nước Chúa bang ánh mát hân hoan của ước mơ không bị đánh cắp và trong câu thơ tiễn biệt của thi hào Nguyễn Gia Thiều:
“Trăm năm còn có gì đâu?
Còn chăng một đám cỏ khâu xanh rì…!”
Ít ngày sau,có công việc ở Đại lộc, tôi lại dậy từ năm giờ sáng,miệt mài đạp xe để có được ít đồng bạc công tác phí ít ỏi,bù thêm vào chỗ tiền lương vốn đã chẳng nhiều nhặn gì.vào trực báo đến mười một giờ thì bãi chầu,tôi dông thẳng ra bến xe và may mắn thay tôi là người đầu tiên mua được vé xe đò về Đà nẵng mà không phải đi vé chợ đen,điều này đồng nghĩa với việc dư được vài đồng ăn mì quảng và được ngồi ở ghế bên cạnh bác tài,một chút hạnh phúc bất chợt mà chắc nhờ ăn ở có đức nên hôm nay mới được Tổ đãi(!).Ngồi chờ hơn một tiếng đồng hồ sau khi đã bán hết vé trong quy đinh và thu tiền người đi chợ đen chiếc xe ì ạch nổ máy để rời bến,đột nhiên khi đó có một cô giáo vào bến xe loay hoay kiếm xe về Đà nẵng sau giờ dạy buổi sáng,nhìn thấy phụ nữ bầu bì ì ạch loay hoay giữa cái nắng changchang của trưa hè xứ Quảng,chợt thấy chạnh lòng,tôi nhường lại ghế “ vàng “cho cô ta để đổi lấy nụ cười biết ơn và tia nhìn (không đẹp) để đổi lấy chỗ ngồi lên cánh cửa sắt phía sau xe,bên cạnh lò than đang ngùn ngut tỏa nhiệt để đưa chiếc xe lặc lè người,xe đạp va quang gánh để trở về thành phố (cửa bên trái là vị trí ưu tiên của chú phụ xe ,xa lò than hơn).
Cũng may là xe chạy còn mạnh và không phải bị dừng,xe ra bến Ái nghĩa khoảng năm cây số thì chạy ngang qua khu nghĩa địa Gò Cà,tự dung chợt nhớ hôm nay là ngày mở cửa mã của Thao,tôi quíu quít xin xuống xe trong tiếng chửi rủa của bác tài va tiếng quát tháo om sòm của tài phụ vì giữa trưa đứng bóng ma phài xôsc gần chục chiêc xe đạp đã cột chặc ở trên mui để lấy chiếc xe nằm dưới cùng vì là người gửi đầu tiên.Mất thêm hai đồng cho phụ xe tôi mấy giải quyết xong vụ này mà trong lòng cũng không hiểu tại sao mình lại quyết định bỏ xuống giữa trưa đứng bóng ???
Đạp xe vào nghĩa trang giữa trưa đứng bóng và sự im lặng đến rợn người ,giữa những hàng mộ cũ mới không ngay hàng thẳng lối,rồi tôi cũng tìm ra được mộ của Thao qua cái vòng hoa nhỏ có dòng chữ:”Cầu cho linh hồn của Antôn Thao về nước Chúa!” và chân hương đang cắm chi chít và một gói hương bỏ dỡ chắc của gia dình Thao sáng nay đến mở cửa mã.Thắp vội mấy nén hương,tôi lên xe chạy vội vì tự dưng quá sợ sự lạnh lẽo và hoang vắng ở đây.Vừa ra đến đường cái,lại đón được chiếc xe cùng về Đà nẵng,điều này rất là hi hữu vì thường mỗi chuyến xe rời bến ít nhất cũng phải hai giờ đồng hồ.Cuộc hành trình lại tiếp tục với sự dằn xóc của ổ gà ,ổ voi trên những con đường đi tới tương lai (í lộn,Đà nẵng )rốt cuộc rồi xe cũng về đến thành phố.Chiêc xe lướt dần qua Túy loan,trường bắn,rồi chuẩn bị đổ dốc Hòa cầm để vào thành phố,lòng cảm thấy vui vui vì hôm nay xong việc sớm ,trong đầu đương lan man nghĩ đến chuyện về nhà nghĩ ngơi rồi tìm quán café tìm chỗ đấu láo…. Bỗng dưng chiếc xe đang chạy đạp thắng rít lên và tôi trong lúc bất ngờ kịp giữ chắc cửa nếu không đã ngã bổ vào trong.Xe dừng lại hẳn,chúng tôi nghe tiếng la hét phía đầu xe và tiếng mở cửa xe của bác tài để nhảy xuống.Tôi cũng theo anh phụ chày đến đầu xe,trước mắt tôi một cảnh tương hiện ra mà cho đến bây giờ vẫn còn rõ mồn một,trên đốc đổ xuống là vết bánh xe quân đội còn cày hai vệch đen cháy trên đường,chiếc xe lủi vào phía đường bên trái,giữa đưởng chiêc xe hàng đang nằm chỏng chơ bốn bánh trên trời và những vết máu đỏ tươi tung tóe cùng với ba xác người đang nẳm vương vãi,bản số xe ai đó cũng đã vừa kịp lấy bùn trát lên nhưng cũng còn kịp nhìn ra số 53-38.
Linh tính,tôi sực đưa tay móc trong túi áo của mình ra cuốn vé còn lại trong túi mà lúc nãy,chú tài phụ của xe trước đã trao lại cho tôi sau khi kiểm vé,phần cuốn vé còn lại,rành rành con số 53-38...
Tôn thất Tuấn
Hồi còn học phổ thông tại Đà nẵng,bọn trẻ chúng tôi thường có thói quen lân la các lớp khác và thường tìm những người bạn đồng hội đồng thuyền để kết bạn thành nhóm cùng nhau vì vào thời đó (sau bảy lăm) các trường học sự khác biệt khá rõ giữa cách sống,cách suy nghĩ và nhất là về cách cư xử của học sinh người Bắc và học sinh miền Nam,tệ hại hơn nữa là những sự thiên vị giữa hai thành phần khiến học sinh miền Nam chúng tôi tự dưng thân nhau và kết nhóm với nhau như một lẽ tự nhiên,từ trong sâu thẳm những đứa trẻ cùng có một vị trí xuất thân khá giả hoặc gia đình thuộc thành phần trí thức cũ đều sống rất lặng lẽ và thường tìm cách bảo bọc hoặc bao che cho nhau.
Trong nhóm mấy anh em tụi tôi,khá giả nhất vẫn là Bảo vì ba mẹ là bác sĩ lưu dung (được giữ lại làm việc) nhưng do tay nghề giỏi nên vẫn được trọng dụng và cán bộ nhờ vả cầu cạnh ,Bảo có một tuổi trẻ đầy đủ và thuận lợi mọi chuyện cả đến khi lấy được bằng bác sĩ và lập gia đình .Tệ nhất trong nhóm là trường hợp của Thao,với hoàn cảnh thật đáng thương khi cha là sĩ quan mất trong một trại cải tạo,còn mẹ dù xuất thân danh giá nhưng đã kiệt quệ vì gia sản cứ phải bán dần để thăm nuôi cho Chồng và để cho con cái đang tuổi ăn học được mát mặt với bạn bè chung quanh,Bà đã tất tả ngược xuôi,xoay xở đủ chuyện để con cái có được bữa ăn tươm tất và được học hành theo với chúng bạn.Một vài lần ghé nhà chơi,tôi cũng đã ở lại dùng cơm và rất thán phục tài nghệ nấu ăn của những phụ nữ Huế,bữa ăn đạm bạc chỉ có mắm ruốc,rau luộc, ít con cá cơm lèo lè...,qua tay Bà đã được chế biến đủ năm món và hầu như trong tất cả các bữa ăn khác mà tôi được ăn ké, bữa ăn nào cũng sắp xếp ít nhất là năm món,dù nguyên liệu để chế biến cũng chỉ là dưa,muối....
Khi người ta sống trong cảnh bần hàn và thiếu thốn,người ta thường dễ gần gũi và yêu thương nhau.Tuần nào cũng vậy, cứ sau giờ tan lễ chiều (Thao và một vài người bạn là dân công giáo,đạo gốc) chúng tôi thường tụ tập và cùng lang thang,khi thì đạp xe leo núi non nước,khi thì khám phá xóm tre ở bàu Thạc gián,lúc thì ra cồn Thanh Bình đá banh hoặc cào nghêu,tắm biển…tuổi trẻ mơ mộng và vô tư đã kéo chúng tôi qua hết những ngày tháng thanh bình ở cái thành phố hiền hòa miền Trung tựa lưng vào dãy Trường sơn với đèo Hải vân bốn mùa chìm trong sương khói và duỗi chân ra Thái bình dương, với bán đảo Sơn chà từng là chứng nhân của lịch sử Việt nam hào hùng , đã bao lần dõi theo dấu giày của từng đoàn quân viễn chinh Y pha nho,Tây ban nha, rồi đến Pháp,Mỹ… từng đặt chân rồi cuốn gót bên cảng biển Tiên sa xanh ngắt, bốn mùa sóng vỗ và còn đây dấu tích thành Điện hải đã làm nên uy danh của nghĩa quân Nguyễn tri Phương soi bóng xuống ráng chiều của sông Hàn êm đềm đang xuôi dòng ra biển.Đà nẵng quê tôi đó...!
Rồi thì chúng tôi cũng tốt nghiệp được phổ thông (tú tài cũ),bạn bè trong nhóm tan tác như bầy chim vỡ tổ,đưa đi bộ đội,vài đứa vào đại hoc,vài đứa thì tìm đường đi trung cấp để lánh nạn vì lí lich thuộc nhóm X,Y,Z…nên khó mà tranh cạnh được với đám con ông cháu cha thuộc diện được ưu đãi,Thao với lý lịch cha chết trong trại cải tạo,anh trai mất tích vì vượt biên nên tương lai cũng chẳng lấy gì sáng sủa.Nghe nói mấy mẹ con dắt díu vào nam mấy năm ,lây lất chẳng ra gì rồi cũng trở về lại quê mẹ,mãnh đất Quảng bình vốn đã hoang tàn trong chiến tranh,giờ lại càng tan hoang xơ xác và tình người lại càng xác xơ khốn khó… vì cái nghèo đeo đuổi mà Phạm Duy đã lấy hết nước mắt bao người trong bản nhạc Quê nghèo.(viết trên đường vô Quảng bình vào năm 46)
Ra trường ,tôi nhận nhiệm sở ở Công ty dâu tằm tơ Đà nẵng và làm việc ở phòng Kỹ thuật,công việc quá nhàm chán và rãnh rỗi nhưng phải thường xuyên đến các trạm nông nghiệp của các huyện để trực báo và thu thập số liệu cho lãnh đạo đi họp báo cáo ở Tỉnh vào đầu tháng nên hấu như vùng quê nào ở Quảng nam cũng có dấu bánh xe đạp tôi đi qua.Từ Quế sơn,Điện bàn,Đại lộc đến Duy xuyên… hàng tuần vì không có đủ tiền để tiêu và vì cũng chẳng có phương tiện nào khác nên với sức thanh niên,tôi lại đạp xe rong ruỗi hàng trăm cây số để lấy một mớ số liệu mà chẳng ai xác tín được,đem về xào nấu rồi báo cáo cho xếp mà tôi biết chắc là xếp vừa nhận báo cáo ,vừa “chế biến” thêm cho phù hợp.Cuộc sống cứ thế trôi đi và tôi vẫn cứ làm những công việc tào lao và buồn tẻ,có đôi lúc cũng chạnh lòng nhưng chẳng biết làm gì và cũng chẳng biết phải thay đổi như thế nào cho hợp lý.Anh em trong nhóm ,vài đứa ra trường đi xa nhưng cũng có vài đứa về Đà nẵng nhưng có gặp lại thì hoàn cảnh cũng đã khác nhau,gia đình Thao cũng vô lại Đà nẵng sống và Thao cũng đã trở thành một anh công nhân cơ khí mạnh mẽ và bỏ quên cái ước mơ trở thành thầy giáo dù ngày xưa Thao hoc rất giỏi và có nhiều mơ ước xa vời mà an hem chúng tôi đôi lúc chẳng dám nói ra…rốt cuộc chỉ còn lại tôi và Thao là thỉnh thoảng còn qua lại,cà phê cà pháo… và dập tắt gần hết những những ước mơ hồi trai trẻ…
Một buổi chiều,sau giờ làm việc, chúng tôi ra bãi biển Thanh Bình và quần nhau với trái bóng cho đến lúc vã mồ hôi,anh em chúng tôi nằm ngữa mặt lên trời nghĩ mệt,trong tiếng sóng ầm ì và trong tiếng gió lùa,tôi nghe Thao kể về hương vị của cái hôn đầu đời mà tối qua Thao vừa nằm mơ và có được nụ hôn tỏ tình với cô bạn gái,qua giọng nói đứt quãng và ánh mắt mơ màng của Thao,tôi nghe thấy một sự ngây ngất măng tơ và hạnh phúc bất tận của một tâm hồn thanh niên trong sáng.
Một tuần đi công tác,vừa về đến nhà tôi nhận đươc tin nhắn của mạ Thao cần gặp,chảng biết lành hay dữ mà dữ thì chắc là nhiều,tôi đạp xe đến nhà Thao,đón tôi là ánh mắt lo lắng của mấy người chị và tia nhìn đăm chiêu của mẹ thao.Bà cho biết sau hôm đá bóng ở biển về,tối đó Thao sốt cao và nằm vui không ăn uống,khoảng hai ngày sau thì không nói năng gì được,phải đưa đến bệnh viện,ở đó Thao được truyền dịch và được Bảo (bay giờ là bác sĩ )theo dõi chăm sóc…vào bệnh viện thăm Thao ,tôi gặp Bảo và được biết các bác sĩ đã hội chẩn mà không tìm ra được kết quả,phần Thao thì đã cứng hết tay chân và đã nằm liệt giường,đôi mắt vô thần nhìn lên trần nhà trông mà thắt cả lòng.
Chúng tôi cứ thế,thỉnh thoảng ghé vào bênh viện thăm và chỉ nhận được ánh nhìn câm lặng và cam chịu của những người thân trong gia đình,tôi nhìn vào đôi mắt ráo hoảnh của Thao và cảm thấy sự sống dường như đang từ bỏ ra đi khỏi bạn,một sự thương cảm chợt bừng lên và chợt hiện lên trong tôi ánh mắt cùng sự mơ màng khi kể về nụ hôn huyễn mộng.
Đúng ba tháng sau ngày nằm liệt giường liệt chiếu,Thao ra đi sau một giờ đồng hồ chợt ré vang trên trong bệnh viện.Đi công tác về,tôi ghé đến nhà Thao,trong cái nhá nhem của một buổi chiều nóng bức ngột ngạt ngày gió Lào ở Đà nẵng,bạn tôi nẳm đó thanh thản, trong tiếng khóc than van của mẹ và chị,trong cái trống huơ trống hoát của một căn nhà tuềnh toàng vá đã thiếu vắng những đồ đạt dần đội nón ra đi theo với căn bệnh khó hiểu đã mang bạn tôi ra khỏi thế giới vốn đã quá thiếu vắng niềm vui và tình người này rồi.
Buổi sáng đưa Thao lên nghĩa địa Gò cà,trời tối đen và gió mưa rầu rĩ,sáu giờ sáng xe tang ngừng ở nhà thờ để làm lễ và đón cha xứ đi theo,trời buồn và người buồn.Chỉ có một chiếc xe ca đưa mấy bạn bè người thân và một chiếc xe chở quan tài đưa Thao và chị em trong nhà đưa tiễn.Chiếc xe đưa tang cũng phải chạy bẳng than và thỉnh thoảng anh phụ xe phải nhảy xuống cời những bột tro làm bít lỗ xă hơi, chỉ may mắn chiếc xe đưa quan là còn có xăng để sử dụng,ì ạch mãi rồi chúng tôi cũng vào được tới huyệt,chiếc hố đào nông choèn chỉ đào sâu đủ ba phần tư chiều cao của chiếc quan tài do chiều qua mẹ của Thao quên đưa tiền bồi dưỡng cho mấy bác phu đào dù đã được nhắc và do sự đuễnh đoãng của mấy gã bạn bè,trông thật thê lương và ngao ngán. Tôi va Hiệp,một người bạn trong nhóm,xắn quần xắn áo,lội xuống huyệt mộ,may mà nhặt được chiếc nón lính sắt rỉ rét ở gần đó (hay là của Ba Thao dẫn lối?),nên hai đứa hì hụi vừa đào vừa tác nước và cào đá dưới huyệt hơn hai mươi phút mới đủ sâu để đặt quan tài.Loáng thoáng trong tiếng giảng của Cha là tiếng khóc tiếng than vãn của người thân dường như không còn đủ sức vì quá khô cạn nước mắt giữa cuộc sống vốn đã ngột ngạt và nhọc nhằn này.Thao về nước Chúa bang ánh mát hân hoan của ước mơ không bị đánh cắp và trong câu thơ tiễn biệt của thi hào Nguyễn Gia Thiều:
“Trăm năm còn có gì đâu?
Còn chăng một đám cỏ khâu xanh rì…!”
Ít ngày sau,có công việc ở Đại lộc, tôi lại dậy từ năm giờ sáng,miệt mài đạp xe để có được ít đồng bạc công tác phí ít ỏi,bù thêm vào chỗ tiền lương vốn đã chẳng nhiều nhặn gì.vào trực báo đến mười một giờ thì bãi chầu,tôi dông thẳng ra bến xe và may mắn thay tôi là người đầu tiên mua được vé xe đò về Đà nẵng mà không phải đi vé chợ đen,điều này đồng nghĩa với việc dư được vài đồng ăn mì quảng và được ngồi ở ghế bên cạnh bác tài,một chút hạnh phúc bất chợt mà chắc nhờ ăn ở có đức nên hôm nay mới được Tổ đãi(!).Ngồi chờ hơn một tiếng đồng hồ sau khi đã bán hết vé trong quy đinh và thu tiền người đi chợ đen chiếc xe ì ạch nổ máy để rời bến,đột nhiên khi đó có một cô giáo vào bến xe loay hoay kiếm xe về Đà nẵng sau giờ dạy buổi sáng,nhìn thấy phụ nữ bầu bì ì ạch loay hoay giữa cái nắng changchang của trưa hè xứ Quảng,chợt thấy chạnh lòng,tôi nhường lại ghế “ vàng “cho cô ta để đổi lấy nụ cười biết ơn và tia nhìn (không đẹp) để đổi lấy chỗ ngồi lên cánh cửa sắt phía sau xe,bên cạnh lò than đang ngùn ngut tỏa nhiệt để đưa chiếc xe lặc lè người,xe đạp va quang gánh để trở về thành phố (cửa bên trái là vị trí ưu tiên của chú phụ xe ,xa lò than hơn).
Cũng may là xe chạy còn mạnh và không phải bị dừng,xe ra bến Ái nghĩa khoảng năm cây số thì chạy ngang qua khu nghĩa địa Gò Cà,tự dung chợt nhớ hôm nay là ngày mở cửa mã của Thao,tôi quíu quít xin xuống xe trong tiếng chửi rủa của bác tài va tiếng quát tháo om sòm của tài phụ vì giữa trưa đứng bóng ma phài xôsc gần chục chiêc xe đạp đã cột chặc ở trên mui để lấy chiếc xe nằm dưới cùng vì là người gửi đầu tiên.Mất thêm hai đồng cho phụ xe tôi mấy giải quyết xong vụ này mà trong lòng cũng không hiểu tại sao mình lại quyết định bỏ xuống giữa trưa đứng bóng ???
Đạp xe vào nghĩa trang giữa trưa đứng bóng và sự im lặng đến rợn người ,giữa những hàng mộ cũ mới không ngay hàng thẳng lối,rồi tôi cũng tìm ra được mộ của Thao qua cái vòng hoa nhỏ có dòng chữ:”Cầu cho linh hồn của Antôn Thao về nước Chúa!” và chân hương đang cắm chi chít và một gói hương bỏ dỡ chắc của gia dình Thao sáng nay đến mở cửa mã.Thắp vội mấy nén hương,tôi lên xe chạy vội vì tự dưng quá sợ sự lạnh lẽo và hoang vắng ở đây.Vừa ra đến đường cái,lại đón được chiếc xe cùng về Đà nẵng,điều này rất là hi hữu vì thường mỗi chuyến xe rời bến ít nhất cũng phải hai giờ đồng hồ.Cuộc hành trình lại tiếp tục với sự dằn xóc của ổ gà ,ổ voi trên những con đường đi tới tương lai (í lộn,Đà nẵng )rốt cuộc rồi xe cũng về đến thành phố.Chiêc xe lướt dần qua Túy loan,trường bắn,rồi chuẩn bị đổ dốc Hòa cầm để vào thành phố,lòng cảm thấy vui vui vì hôm nay xong việc sớm ,trong đầu đương lan man nghĩ đến chuyện về nhà nghĩ ngơi rồi tìm quán café tìm chỗ đấu láo…. Bỗng dưng chiếc xe đang chạy đạp thắng rít lên và tôi trong lúc bất ngờ kịp giữ chắc cửa nếu không đã ngã bổ vào trong.Xe dừng lại hẳn,chúng tôi nghe tiếng la hét phía đầu xe và tiếng mở cửa xe của bác tài để nhảy xuống.Tôi cũng theo anh phụ chày đến đầu xe,trước mắt tôi một cảnh tương hiện ra mà cho đến bây giờ vẫn còn rõ mồn một,trên đốc đổ xuống là vết bánh xe quân đội còn cày hai vệch đen cháy trên đường,chiếc xe lủi vào phía đường bên trái,giữa đưởng chiêc xe hàng đang nằm chỏng chơ bốn bánh trên trời và những vết máu đỏ tươi tung tóe cùng với ba xác người đang nẳm vương vãi,bản số xe ai đó cũng đã vừa kịp lấy bùn trát lên nhưng cũng còn kịp nhìn ra số 53-38.
Linh tính,tôi sực đưa tay móc trong túi áo của mình ra cuốn vé còn lại trong túi mà lúc nãy,chú tài phụ của xe trước đã trao lại cho tôi sau khi kiểm vé,phần cuốn vé còn lại,rành rành con số 53-38...
Tôn thất Tuấn